วัดพระแท่นศิลาอาสน์ พระอารามหลวง
        เดิมชื่อ วัดมหาธาตุ ตั้งอยู่ที่บนเนินเขาเต่า บ้านพระแท่น ตำบลทุ่งยั้ง ติดกับวัดพระยืนพุทธบาทยุคล ซึ่งตั้งอยู่ทางด้านทิศตะวันออกบนเนินเขาลูกเดียวกันแต่คนละยอด เป็นวัดโบราณไม่ปรากฏหลักฐานว่าผู้ใดสร้าง และสร้างแต่เมื่อใดทางราชการได้นำพระแท่นศิลาอาสน์ไปประดิษฐานไว้ในตราประจำจังหวัดอุตรดิตถ์แสดงถึงความศรัทธาเลื่อมใสและความสำคัญขององค์พระแท่นศิลาอาสน์ได้เป็นอย่างดี ปัจจุบันวัดพระแท่นศิลาอาสน์ ได้รับการยกฐานะขึ้นเป็นพระอารามหลวงชั้นตรี สังกัดธรรมยุตินิกาย เมื่อปี พ.ศ. 2549 พระแท่นศิลาอาสน์เป็นพุทธเจดีย์ เช่นเดียวกับ พระแท่นดงรัง เป็นที่เชื่อกันมาแต่โบราณว่าสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทั้งห้าพระองค์ในภัทรกัปนี้ ได้เสด็จและจะได้เสด็จมาประทับนั่งบนพระแท่นแห่งนี้ เพื่อเจริญภาวนา และได้ประทับยับยั้งในเวลาที่ตรัสรู้แล้วเพื่อโปรดสัตว์ซึ่งแสดงว่าพระแท่นศิลาอาสน์นี้มีประวัติความเป็นมาอย่างต่อเนื่องในพระพุทธศาสนามายาวนาน ตัวพระแท่นเป็นศิลาแลงมีลักษณะเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ขนาดกว้าง 8 ฟุต ยาวประมาณ 10 ฟุต สูง 3 ฟุต ที่ฐานพระแท่นประดับด้วยลายกลีบบัวโดยรอบมีพระมณฑปศิลปะเชียงแสนครอบอยู่ภายในพระวิหารวัดพระแท่นศิลาอาสน์โดยมีเรื่องเล่าสืบต่อกันมาว่านายช่างที่สร้างวิหารวัดพระแท่นศิลาอาสน์ วัดพระฝาง และวัดสุทัศน์ เป็นนายช่างคนเดียวกัน บานประตูเก่าของพระวิหารเป็นไม้แกะสลักฝีมือดีแกะไม้ออกมาเด่นเป็นลายซ้อนกันหลายชั้น แม่ลายเป็นก้านขดปลายเป็นรูปภาพต่าง ๆเป็นลายเดียวกับลายบานมุขที่วิหารพระพุทธชินราช อาจสร้างแต่ครั้งพระเจ้าติโลกราชกษัตริย์แห่งราชอาณาจักรล้านนาเคียงคู่กับสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถกษัตริย์แห่งกรุงศรีอยุธยา ต่อมาพระเจ้าบรมโกศมีพระราชศรัทธาให้ทำประตูมุขตามลายเดิมถวายแทนแล้วโปรดให้เอาบานเดิมนั้นไปใช้เป็นบานวิหารวัดพระแท่นศิลาอาสน์ประตูวิหารเก่าบานดังกล่าวได้ถูกไฟไหม้ไปเมื่อ วันที่ 25 มีนาคม พ.ศ. 2451 เป็นไฟป่าลุกลามไหม้เข้ามาถึงวัด ไฟไหม้ครั้งนั้นเหลือกุฏิซึ่งประดิษฐานหลวงพ่อธรรมจักรอยู่เพียงหลังเดียว ต่อมาพระยาวโรดมภักดีศรีอุตรดิตถ์นคร (อั้น หงษนันท์) เจ้าเมืองอุตรดิตถ์ได้เรี่ยไรเงินสร้างและซ่อมแซมวิหาร ภายในวิหารมีซุ้มมณฑปครอบพระแท่นศิลาอาสน์ไว้ภายในบริเวณวัดมี“พิพิธภัณฑ์ท้องถิ่น” ริเริ่มโดยพระเฉลิมศิลป์ ชยเปาโล ด้านหน้ามีไม้ดอกไม้ประดับสวนสมุนไพรและรถพิพิธภัณฑ์เคลื่อนที่ดัดแปลงรถกระบะตกแต่งดึงดูดความสนใจจากผู้ที่ผ่านไปมา ภายในอาคารพิพิธภัณฑ์ (เดิมเป็นศาลาการเปรียญเก่า) ตกแต่งแบบล้านนาชั้นล่างมีการจัดแสดงภาพเขียน ภาพถ่ายในอดีตของวัดพระแท่นศิลาอาสน์ ชุดและผ้าไทยโบราณ และมีจำหน่ายสินค้าจากชุมชนชั้นสองมีการจัดแสดงพระพุทธรูปเก่าแก่ พระพุทธรูปที่แกะสลักจากไม้ รวมถึงชีวิตความเป็นอยู่ของชาวบ้านในชุมชนเช่น เครื่องมือจับสัตว์น้ำแบบโบราณ อุปกรณ์เครื่องครัว ถ้วย ชาม หม้อ ไห มีด เครื่องจักสาน อุปกรณ์ทำมาหากิน และการละเล่นต่าง ๆ

เปิดให้เข้าชมได้ตั้งแต่เวลา 08.00-17.00 น.

ที่อยู่ : วัดพระแท่นศิลาอาสน์ ต.ทุ่งยั้ง อ.ลับแล จ.อุตรดิตถ์ 53210  เบอร์ติดต่อ : 0 5545 3527

สำหรับงานพระแท่นศิลาอาสน์ จะถูกจัดขึ้น ทุกวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 3 หรือ ตรงกับวันมาฆบูชา เป็นประจำทุกปี

ที่มา : สำนักงานการท่องเที่ยวและกีฬาจังหวัดอุตรดิตถ์

thailandtourismdirectory.go.th